از لرزه گیرها چه می‌دانید؟
لوله‌ها و اتصالات آن‌ها چنان در انجام امور مختلف پیشی گرفته‌اند که آن‌ها را در هر صنعتی می‌بینیم و از وجودشان بهره می‌بریم. انتقال انواع سیالات برای ادامه حیات هر پروژه‌ای لازم است و ویژگی‌های مختلفی را طلب می‌کند که با وجود انواع لوله‌ها و اتصالات رفع می‌شود. البته برای دستیابی هرچه‌بهتر به چنین امکاناتی باید شرایط را نیز طبق نیاز فراهم کرد.
از بزرگ‌ترین معضلات سیستم‌های مختلف لوله‌کشی ایجاد ارتعاش و لرزش در نقاط مختلف است. این ارتعاش و لرزش باعث ایجاد خسارت و صدمه در خطوط لوله می‌شود و باید به طریقی از آن جلوگیری کنیم. ارتعاش‌ها و لرزه‌ها در تمام نقاط سیستم لوله‌کشی از پمپ‌ها و چیلرها گرفته تا برج‌های خنک‌کننده، موتورخانه‌ها، تأسیسات ساختمانی و مناطق دیگر ممکن است که به وجود بیایند. خساراتی که در این نواحی ایجاد می‌شود، گاهی حتی قابل جبران نخواهد بود.
به‌دلیل وجود اهمیتی که این گروه تجهیزات در سیستم‌های لوله‌کشی دارند، لازم است درباره آن‌ها بیشتر بدانیم. در این مطلب با همین عنوان می‌خواهیم انواع لرزه گیر و ویژگی‌های مربوط به آن‌ها را بررسی کنیم تا با روشی اصولی نقص موجود در سیستم‌های لوله‌کشی را رفع نماییم.
لرزه گیر چیست و چه می‌کند؟
وقتی از تجهیزاتی مانند کمپرسورها، پمپ‌ها، فن‌ها و بسیاری موارد دیگر در خطوط لوله استفاده می‌کنیم، متوجه ارتعاشات، صدا و تنش‌های غیرقابل‌کنترلی می‌شویم. گاهی حتی این ارتعاشات به لوله‌ها نیز انتقال پیدا می‌کنند. برای رفع این مشکل از لرزه گیرها استفاده می‌شود تا با کنترل و مهار این ارتعاشات از از استهلاک و خرابی زودرس تجهیزات جلوگیری کنند. این تجهیزات را می‌توانیم در کمپرسورها، دستگاه‌های سانتریفیوژی، فن‌ها، توربین‌ها، خطوط لوله سایز بزرگ و بسیاری از اجزاء دیگر نصب کنیم و به نتیجه دلخواه برسیم.
البته انتخاب لرزه گیر مناسب و باکیفیت در تجهیز صحیح تأسیسات و ساختمان‌ها نقشی اساسی دارد. در صورت استفاده از انواع مناسب، تجهیزات در قسمت‌های مختلف خطوط لوله ثابت می‌مانند. همچنین در طول این روند نیرو های وارده در اثر انقباض و انبساط لوله‌ها، جذب می‌شود و نتیجه‌ای ایدئال به‌جا می‌گذارد.
این قطعات همچنین می‌توانند صدا را کاهش دهند و دما و فشار فراوان نوسان‌های قطعات را تحمل کنند. گفتنی است که دفع همین فشارها و ارتعاشات مانع از شکسته‌شدن خطوط لوله و آسیب تجهیزات مختلف می‌شود.
کاربردهای لرزه گیر چیست؟
لرزه گیرها درست مانند بسیاری از لوله‌ها و اتصالات، از مواد مختلفی تشکیل می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های مخصوص به خودشان را دارند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا از آن‌ها در صنایع گوناگونی استفاده شود که از جمله آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- صنایع پتروشیمی
- تأسیسات ساختمانی
- تأسیسات صنعتی
- صنایع دریایی
- نیروگاه‌های بخار
- صنایع دارویی
- سانتریفیوژها و تهویه مطبوع
- صنایع نفتی
- صنایع شیمیایی
- صنایع فولاد و ذوب‌آهن
آیا ضربه‌گیر و لرزه گیر یک کاربرد دارند؟
گاهی تصور می‌کنیم که ضربه‌گیر و لرزه گیر مفهوم یکسانی دارند؛ اما در عمل خلاف این قضیه را می‌بینیم. ضربه‌گیر برای کاهش لرزش دستگاه استفاده می‌شود و می‌تواند با قرارگیری در زیر دستگاه‌های مختلف مانند پمپ‌ها، از ارتعاشات آن‌ها بکاهد. لرزه گیرها نیز ارتعاش و لرزش لوله‌ها در خطوط لوله را مهار می‌کنند و کاهش می‌دهند. آن‌ها حتی برای عوارض ناشی از انبساط و انقباض حاصل از تغییرات دما نیز به کار گرفته می‌شوند.
از ویژگی‌های مختلف لرزه گیرها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- تحمل لرزش و ارتعاشات ناشی از لوله و تجهیزات خط لوله
- کاهش صدا
- انجام حرکت‌های جانبی و محوری
- امکان جابه‌جایی و انحراف‌پذیری سیستم
- تحمل فشار و شکست
- وزن کم و نصب آسان
- جلوگیری از تغییر شکل
- جلوگیری از وارد شدن ضربه و شوک
- کاهش تلفات حرارت
- کاهش هزینه‌های تعمیرات و نگهداری از تجهیزات
انواع لرزه گیر
لرزه گیرها مانند دیگر انواع تجهیزات لوله و اتصالات آن‌ها دارای دو نوع فلزی و غیرفلزی هستند:
۱. لرزه گیرهای غیرفلزی (Nonmetalic anti vibration)
۲. لرزه گیرهای فلزی(Metalic anti vibration)
در کل لرزه‌گیرها با توجه به نوع نیاز و صنعتی که در آن به کار می‌روند، از مواد مختلفی تشکیل می‌شوند. مواد مختلف به این محصولات ویژگی‌های مختلف ارائه می‌کند و در نهایت هرکدام از آن‌ها کاربردهای متنوعی خواهند داشت. دقت در ویژگی‌های نهایی و جنس لرزه گیر در نتیجه نهایی کار تأثیری اساسی دارد. از انواع مختلف این محصولات می‌توانیم به موراد زیر اشاره کنیم:
لرزه گیر لاستیکی
لرزه گیر لاستیکی از کاربردی‌ترین انواع لرزه گیرهای غیرفلزی است. این وسیله در دو جهت عمودی و افقی به کار می‌رود تا در نهایت به کنترل ارتعاش وارده به سیستم برسیم. این گروه را بر اساس شرایط متفاوتی چون دما، فشار و میزان خورندگی سیال دسته‌بندی می‌کنند. بیشترین فشار و دمایی که می‌توانند تحمل کنند، ۱۶ بار و ۹۰ درجه سانتی‌گراد است.
از کاربردهای معمول انواع لرزه‌گیر لاستیکی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
۱. برای حذف و کاهش شوک‌های ناگهانی داخلی به کار می‌روند.
۲. این محصولات ارتعاشات و سروصدای داخلی را نیز جذب می‌کنند.
۳. این لرزه‌گیرها می‌توانند ارتعاشات دمایی (انبساط و انقباض لوله‌ها) را جذب کنند.
در نهایت باید بگوییم که از آن‌ها در لوله خم سرد، صنعت تهویه هوا، فرایندهای برودتی و حرارتی، صنعت آب‌وفاضلاب، نیروگاه‌های برق و موارد دیگر بهره می‌برند.
لرزه گیر آکاردئونی
با توجه به نام لرزه‌گیر آکاردئونی ( Metalic expantion joint)متوجه خواهیم شد که این محصول دارای حالتی فنری شکل است. ویژگی‌های ساختاری این لرزه گیر باعث می‌شود تا برای کاهش انواع ارتعاشات زاویه‌ای، محوری و جانبی در خطوط لوله به کار برود. لرزه گیر آکاردئونی در صدر لیست انواع لرزه گیرهای پرمصرف قرار می‌گیرد و از پرمصرف‌ترین لرزه گیرهای فلزی است. این لرزه گیر نیز در کنترل و مهار انبساط و انقباض ناشی از تغییرات دمایی سیال در سیستم کاربرد دارد. البته این نوع نیز مانند انواع دیگر تجهیزات مورد استفاده در لوله‌کشی، با توجه به اتصالی که برقرار می‌کند در سه گروه دسته‌بندی می‌شود:
- دنده‌ای
- جوشی مانند لرزه گیر آکاردئونی جوشی
- فلنجدار مانند لرزه گیر آکاردئونی فلنجدار
این نکته را نیز باید بگوییم که لرزه گیر آکاردئونی در دو نوع، مهاردار و بدون میله مهار در بازار وجود دارد. آن‌ها از مقاومت بسیار بالایی در برابر دما و فشارهای بالا برخوردار هستند و در طراحی آن‌ها می‌توانیم از پره‌ها و طراحی‌های متفاوتی استفاده کنیم.
از دیگر انواع لرزه گیرهای فلزی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- فنرهای فشاری (Metal spring) برای ساخت ماشین‌آلات و مکانیزم‌ها
- فلکسی بل هوز (Flexible hose)
- فنرهای تخت کامیون‌ها
- کمک فنر (Dashpot) برای جذب شوک و ضربات ناگهانی و نامنظم
- هنگر لوله (spring Hanger) جهت تعلیق خطوط لوله و تجهیزات آن
بهترین راهکار خرید لرزه گیر
سیستم لوله‌کشی با لوله‌ها و اتصالات مختلف شکل می‌گیرد و سیالات را در مسیر دلخواه ما جابه‌جا می‌کند. اهمیت انتخاب تجهیزات و استفاده از انواع باکیفیت در این سیستم می‌تواند ما را با نتایج غیرقابل‌وصفی مواجه کند. با این تفاسیر اهمیت دارد که درباره آن‌ها بدانیم و از افراد متخصص در این حوزه کمک بگیریم. همساز ۷۲۴ از مهم‌ترین مراکز ارائه و فروش تجهیزاتی چون لرزه گیر است که با ارائه اطلاعات مختلف در زمینه این محصولات می‌تواند راهنمای خوبی برای شما به شمار برود.
سخن پایانی
با استفاده از هر سیستمی در حال تأیید نیاز به آن هستیم. وجود سیستم لوله‌کشی نیز نشان از اهمیت و نیاز به تجهیزات مختلف لوله‌کشی است؛ اما گاهی برای بهبود روند کار با چنین سیستمی، نیاز به استفاده از تجهیزات پیشرفته‌تر نیز داریم. محصولاتی مانند لرزه گیرها از این دست هستند.
لرزه گیرها شاید به‌خوبی دیگر اجزای سیستم به چشم نیایند؛ ولی چنان تأثیری در دوام و بهبود کیفیت نهایی کار سیستم خواهند داشت که با هیچ ابزار دیگری قابل جایگزینی نیستند.
