کدخبر: 16467

برجام | توافق برجام | هدف برجام

برجام به کجا رسید؟

طرف ایرانی مطمئنا می‌داند که دولت بایدن نمی‌تواند با توافقی برای همیشه که دولت‌های آینده ایالات متحده را مقید به رعایت مفاد آن کند موافقت نمایند.

احیای برجام در حال حاضر در حالت تعلیق به سر می‌برد.به گزارش تجارت‌نیوز، جدیدترین اخبار برجام امروز جمعه ۲۲ مهر را در ادامه بخوانید: به نقل از فرارو، گری گراپو، سفیر سابق آمریکا در عمان و عضو برجسته مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌المللی کوربل در دانشگاه دنور است. او نزدیک به ۴۰ سال تجربه در عرصه دیپلماتیک و سیاست‌گذاری عمومی در زمینه‌های مختلف دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دارد. او مشاور امور سیاسی در سفارت آمریکا در بغداد در عراق و کاردار و معاون سفیر آمریکا در ریاض در عربستان سعودی نیز بوده است.

به نقل از فیرآبزرور، بهترین چیزی که در مورد توافق هسته‌ای ایران یا برنامه جامع اقدام مشترک می‌توان گفت این است که مذاکرات برای تمدید توافق به حالت تعلیق درآمده است. بدترین چیزی که درباره برجام می‌توان گفت آن است که در تقلا برای بقاست. با این وجود، وضعیت فعلی ممکن است در واقع به نفع هر دو دولت ایران و آمریکا باشد.

در گفت‌وگو‌های غیرمستقیم مذاکره‌کنندگان ایرانی از ملاقات رو در رو با همتایان آمریکایی‌شان خودداری می‌ورزند و دو طرف مجبور شده‌اند از طریق واسطه‌های اروپایی‌شان کار کنند. پس از ۱۶ ماه نشست بی‌نتیجه جلسات مذاکره در ماه آگوست متوقف شد. ایران تمایل خود را برای بازگشت به میز مذاکره پس از اتخاذ مواضع «معقولانه» از سوی طرف آمریکایی اعلام کرده است. ایالات متحده نیز اعلام کرده که ایران باید «رویکرد واقع‌بینانه»ای را اتخاذ کند.

با این وجود، دلایل ظاهری این وقفه بیش‌تر ریشه در چند موضوع مهم دارد که ممکن است هیچ مصالحه‌ای برای آن امکان‌پذیر نباشد. نخست آن‌که ایران به‌دنبال تعهد الزام‌آور از سوی طرف آمریکایی است مبنی بر آن که ایالات متحده یک توافق جدید را مشابه دونالد ترامپ و کاری که در سال ۲۰۱۸ میلادی انجام داد یک‌طرفه لغو نکند. مذاکره‌کنندگان آمریکایی به وضوح و بدون ابهام پاسخ داده‌اند که هیچ تضمینی نمی‌تواند فراتر از دولت فعلی آمریکا تمدید شود. اینجا پیشنهادی مطرح شده مبنی بر آن که بایدن می‌تواند برای دستیابی ایران به خواسته‌اش یک برجام تازه را برای تصویب به سنای ایالات متحده ارائه کند. با این وجود، دولت بایدن چنین قصدی ندارد و به‌دلایل موجه دقیقا هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که دو سوم اکثریت لازم را برای تصویب کسب کند. حتی سناتور‌های حزب دموکرات نیز ممکن است به آن رای منفی دهند. تصویب برجام در سنای آمریکا رخ نخواهد داد و حتی تصور ارائه آن از سوی دولت آمریکا به سنا احمقانه است.

موضوع دوم که تمدید توافق هسته‌ای را متوقف می‌سازد موضوع تحقیقات پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) درباره فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران است. این تحقیقات به ادعای مطرح شده مبنی بر آن باز می‌گردد که ایران در سال ۲۰۰۲ میلادی درصدد توسعه برنامه تسلیحات هسته‌ای بوده است. ایران به‌عنوان بخشی از شرایط تمدید برجام اصرار دارد که پرونده تحقیقات در این باره بسته شود. ایالات متحده، برخلاف توافق سال ۲۰۱۵ ادعا می‌کند که هیچ اختیاری ندارد که به آژانس دستور دهد تا تحقیقات را متوقف کند. در سال ۲۰۱۵ میلادی زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رئیس دیگری داشت ایالات متحده و سایر طرفین برجام بر آژانس غلبه کردند تا پرونده تحقیقات را مختومه اعلام کند.

به‌دنبال خروج آمریکا از برجام و تغییر ریاست در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحقیقات از سر گرفته شد و هنوز تکمیل نشده است. رافائل گروسی، مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در دسامبر ۲۰۱۹ میلادی سمت خود را بر عهده گرفت به وضوح قصد خود را برای انجام ماموریت آن نهاد به‌منظور تکمیل تحقیقات و ارائه گزارش نهایی اعلام کرده است. به احتمال بسیار زیاد گزارش او به جزئیات تخلفات ایران در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی مبنی بر سرپوش گذاشتن بر برنامه توسعه تسلیحات هسته‌ای آن کشور اشاره می‌کند که نقض معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بوده که ایران یکی از امضاکنندگان آن است.

بنابراین، این موارد شکاف‌های شناخته شده‌ای هستند که پیش از منعقد شدن هرگونه توافق جدید یا تمدید توافق باقی می‌مانند. با این وجود، نگرانی‌های سیاسی نیز در مورد تجدید توافق در طرف آمریکایی و ایرانی وجود دارد.

طرف ایرانی مطمئنا می‌داند که دولت بایدن نمی‌تواند با توافقی برای همیشه که دولت‌های آینده ایالات متحده را مقید به رعایت مفاد آن کند موافقت نمایند. علاوه بر این، ایران می‌داند که دولت بایدن توافقی که در مورد مذاکرات اخیر صورت گیرد را به سنای آمریکا ارسال نخواهد کرد چرا که در آنجا با شکست قطعی مواجه خواهد شد. چنین اقدامی نیز منافع ایران را تامین نخواهد کرد.

با این وجود، طرف ایرانی می‌خواهد اطمینان کسب کند که برجام جدید به اندازه‌ای دوام می‌آورد که منافع اقتصادی کلیدی حاصل از آن برای مثال لغو تحریم‌های مالی و از سرگیری صادرات نفت به اندازه‌ای به طول انجامد که بتواند به تهران کمک کند. احیای برجام احتمالا وضعیت رو به زوال فعلی اقتصاد ایران را بهبود خواهد بخشید و با تقویت وضعیت اقتصادی جایگاه دولت ایران در میان مردم آن کشور که از سال ۲۰۱۲ میلادی به‌طور پیوسته با کاهش کیفیت زندگی و سطح درآمدی مواجه بوده اند را تقویت خواهد کرد.

ارسال نظر: